Fish's Blog

ჩემთან მოვიდა ჯემალ ქარჩხაძის რომანი “მდგმური”. შინაარსის მოყოლას არ დავიწყებ, მინდა ჩემს გრძნობებზე დავწერო, და მიუხედავად იმისა რომ შეუძლებლად მიმაჩნია სიტყვით გრძნობის სრული სისრულით გამოხატვა, შევეცდები მაინც. აი ჯემალ ქარჩხაჯემ კი ნამდვილად ზედმიწევნით ზუსტი სიტყვებით შეძლო რომანის მთავარი გმირის გრძნობების გადმოცემა, რომლის სახელს ვერასდროს გავიგებთ, ალბათ იმიტომ რომ ჩვენი თავი უნდა ამოვიცნოთ მასში, სახელი კი ნამდვილად ხელს შეგვიშლიდა ამაში, როცა რაღაცას სახელს არქმევ ის შენგან განყენებულია და თავისთავად არსებობს, შესაძლოა მასთან მსგავსებაც დაინახო, თუმცა მას მაინც თავისთავადად აღიქვამ.
ამ რომანში ყველაფერი არც ისე მარტივადაა, ეს ის შემთხვევაა, როდესაც ნაწარმოების მთავარი გმირი არ გიყვარდება, არ გიზიდავს მისი გამორჩეული თვისებები, არ ცდილობ მის თვისებებში შენი თვისებები აღმოაჩინო და ამით გაიხარო. აქ ყველაფერი პირიქითაა, მდგმური გაღიზიანებს, ნერვებს გიშლის, გინდა უყვირო, შეანჯღრიო, გამოაფხიზლო, მერე ძალა შემატო, რომ უარი არ თქვას ოცნებაზე, არ აჰყვეს წუთიერ ვნებებს, მიწიერ ცდუნებებს, გინდა უთხრა რომ წამიერს არ დასჯერდეს და მარადიულისაკენ ისწრაფვოს. თუმცა ხედავ ადამიანს, რომელმაც ვერ გაუძლო, ყველაზე პრიმიტიულად რომ ვთქვათ – დღევანდელი კვერცხი ამჯობინა ხვალინდელ ქათამს. სიამოვნება ანაცვალა ოცნებას. და როგორ ფიქრობთ რა მოსდევს ამ სიამოვნებას? რა თქმა უნდა სრული სიცარიელე, საკუთარი თავის დაკარგვა, რაც იმდენად მტკივნეულია რომ მას ვერც ერთი სხვა ტკივილი ვერ შეედრება.

ბრაზდები ამ კაცზე, ამ უსინდისო ღორზე, როგორ დათმო ყველაფერი წამისთვის, როგორ უღალატა საკუთარ თავს, როგორ დაკარგა “მე”. საკუთარ თავს ეკითხები – რატომ ბრაზობ? იმიტომ ხომ არა, რომ შენი თავი დაინახე? და ამაზე კიდევ უფრო ბრაზდები. იქნებ ეს არის ამ რომანის მიზანი – ადამიანის გამოფხიზლება. არ ვიცი.

აბა მითხარით ვინ აირჩია ოცნებისკენ მიმავალი გზა? ვინ არ შეუშინდა ათას დაბრკოლებას? შიშს? ვინ არ აჰყვა ცდუნებას? ვინ თქვა უარი წამიერ სიამოვნებაზე? ვინ? – მხოლოდ იმან ვინც დაითმინა და მხოლოდ ერთ რამეს უყურებდა და იმისკენ მიდიოდა, ეს ერთი რამე კი – მე ჭეშმარიტება მგონია.

ახლა მინდა, მოგიყვეთ როგორ მოვიდა ეს რომანი ჩემთან. შემთხვევით აღმოვაჩინე თეატრალური კომპანია “ჰარაკის“ სპექტაკლი “მდგმური”. აღწერამ იმდენად დამაინტერესა, რომ სასწრაფოდ წავიკითხე ჯემალ ქარჩხაძის ამავე სახელწოდების რომანი, ვიყიდე სპექტაკლის ბილეთი და დაველოდე. საოცრად მაინტერესებდა ჩემს გონებაში დახატული პერსონაჟები, სცენები, ფერები როგორ იქნება დანახული ამ სპექტაკლის შემქმნელების მიერ.

დარბაზში შესვლისას თავი მდგმურის ოთახში ამოვყავი – სამარე – “პატარა ოთახი, ვიწრო და გრძელი, როგორც დერეფანი, და უსაშველოდ მაღალი ჭერი ჰქონდა.” არ ვიცი ეს დამთხვევა იყო თუ ჩანაფიქრი, თუმცა სპექტაკლის მსვლელობისას მივხვდი, რომ ისეთი დეტალები იყო დაჭერილი, რასაც შეიძლება კითხვისას ყურადღება საერთოდ არ მიაქციო. პერსონაჟებიც კი იგივე მანერით და ტონალობით ლაპარაკობდნენ, როგორც ჩემს წარმოსახვაში. ფერები, განათება, მუსიკა, ხმები ზუსტად იმ შეგრძნებებს აღძრავდა რასაც კითხვისას განვიცდიდი, თან უფრო გამძაფრებულად. ბევრი არ მინდა მოვყვე, ჯერ ერთი იმიტომ, რომ “არავის ძალუძს იმის თქმა, რასაც განიცდის”, მეორე იმიტომ , რომ ვერ გადმოვცემ, რადგან “სიტყვა აზრის თარგმანია, თარგმანი კი ტლანქად ნათქვამი ორიგინალია” და მესამე იმიტომ რომ არ მინდა რამე წამომცდეს, ეს უნდა ნახო!!!

მგონია რომ ცხოვრებას აღვიქვამ ლამაზად, არ მიყვარს ეს სიტყვა, თითქოს არაფრის მთქმელია, მშვენიერი უფრო მომწონს, მაგრამ არც ეგ სიტყვა აღწერს ჩემს დამოკი-დებულებას ცხოვრებისადმი. მაგრამ, მაინც ვიტყვი ცხოვრება მშვენიერია თავისი ტკივილით, საკუთარი თავის ძიებით, პოვნით და შემდეგ ისევ დაკარგვით, საკუთარი თავის სიყვარულით, შეცოდებით, სხვების მეტ-ნაკლები სიყვარულით, იმ ერთის ნამდვილი სიყვარულით; ცხოვრება მშვენიერია ყველა გრძნობით და ხანდახან გრძნობების არ ქონითაც მშვენიერია. ცხოვრება მშვენიერია ხმებით, არ მიყვარს ყურსასმენით სიარული, გარემოს ხმებზე დაკვირვებაზე მეტად ერთი და იმავე მუსიკის სმენა არ აღმაფრთოვანებს, აი გარემოს ხმები სულ სხვაა, აი ახლაც კლავიატურაზე თითების ტყაპატყუპი, მოჩვენებითი სიჩუმე ირგვლივ, მანქანების ყრუ გუგუნი შორიდან, დახურული ფანჯრიდან შემოსული ფოთლების შრიალის ხმა, ნუთუ ეს მშვენიერი არაა?! ნუთუ მშვენიერი არაა როცა მზიან დღეს სეირნობ ჩუმ ქუჩაზე, სადაც ადამიანები საერთოდ არ დადიან, რამდენიმე ქუჩის მოშორებით ქალაქის ყრუ გუგუნი ისმის, შენ კი მკვეთრად მხოლოდ შენი თმების შრიალის ხმა გესმის, თუ როგორ ეხეთქებიან თმის ღერები ერთმანეთს.
სილამაზის აღქმის უნარი გაქვსო…
იქიდან ჩამოიტანე, რაღაც ისეთი შეგეხო იქ, რომ სილამაზეს სხვანაირად აღიქვამო, – ასე მითხრა. ისევ სილამაზე…
Read the rest of this entry »